Wystawić weksel jest bardzo prosto. Aby weksel był ważny wystarczy go podpisać, ponieważ jedynym warunkiem powstania odpowiedzialności wekslowej dłużnika jest złożenie własnoręcznego podpisu na wekslu.
Najczęściej zadawane pytania>>>
Czym jest weksel?
Weksel jest dokumentem zawierającym ściśle określony ustawą tekst, w którym to dokumencie są inkorporowane oświadczenia woli stron występujących w stosunku wekslowym. Konieczność zachowania formy pisemnej nie oznacza, że weksel musi być wystawiony na blankiecie wekslowym.
Wygaśnięcie stosunku podstawowego (a więc tego, który jest zabezpieczany przez weksel) uniemożliwia dochodzenie wierzytelności wekslowej. Brak podstaw do istnienia roszczenia głównego pociąga za sobą bezpodstawność roszczenia opartego na wekslu. Można zatem mówić o swego rodzaju priorytecie stosunku podstawowego wobec stosunku wynikającego z weksla.
Weksel jest dokumentem wysoce sformalizowanym, który musi zawierać ściśle określone prawem elementy. Dlatego wystawiając weksel warto skonsultować się wcześniej z prawnikiem.
Weksel własny, to szczególny rodzaj weksla, którego wystawcą jest dłużnik wekslowy. W przypadku weksla własnego, dłużnik sam wystawia weksel na własne rzeczowe zobowiązanie. W praktyce weksel własny jest rodzajem zabezpieczenia długu, a także instrumentem finansowym, który może być wykorzystywany w różnych transakcjach.
Czyli osoba, która wystawia weksel staje się jednocześnie dłużnikiem. Wskazuje na nim siebie jako osobę, która zobowiązuje się do zapłaty określonej kwoty w określonym terminie. Weksel własny kreuje abstrakcyjne zobowiązanie wystawcy weksla do zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej. Abstrakcyjność zobowiązania jest specyficzną cechą weksla własnego.
Jakie elementy musi zawierać weksel?
Chociaż dokument wekslowy jest bardzo prosty, to szczegółowymi zasadami wystawienia weksla rządzi wiele skomplikowanych reguł, w których trudno się odnaleźć bez pomocy specjalisty. Przykładowo:
- oznaczenie terminu płatności nie jest warunkiem ważności weksla własnego, bo stosownie do art. 102 ust. 2 ustawy Prawo wekslowe, uważa się, że weksel taki jest płatny za okazaniem;
- weksel własny powinien zawierać oznaczenie miejsca płatności, jednak nie jest wymagane precyzyjne jego wskazanie – wystarczy oznaczenie miejsca wystawienia lub wskazanie miejscowości obok nazwiska wystawcy, zgodnie bowiem z art. 102 ust. 3, w braku osobnego oznaczenia te właśnie miejsca uważa się za miejsce płatności;
- opatrzenie weksla nieprawdziwą datą wystawienia nie powoduje jego nieważności. Formalnie wymaga się opatrzenia weksla datą wystawienia, stąd weksel byłby nieważny, gdyby daty takiej nie zawierał. Ale okoliczność, że jest to data nieodpowiadająca faktycznej chwili wręczenia weksla (w tym przypadku niezupełnego, czyli posiadającego braki w przynajmniej jednym elemencie weksla) nie powoduje jego nieważności. Ciężar udowodnienia nieprawdziwości daty spoczywa na tym, kto podnosi taki zarzut. [Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie – I Wydział Cywilny z dnia 14 lutego 2022 r., I ACa 746/20]
Na wekslu mogą też znaleźć się dodatkowe dopiski. Takie adnotacje o charakterze informacyjnym, nie wpływają na ważność weksla pod warunkiem, że nie podważają obowiązku zapłaty, a tylko wyjaśniają jakie jest gospodarcze tło wystawienia weksla.
Deklaracja wekslowa – jak są przygotować i jakie są jej skutki prawne?
Choć weksel jest ważny nawet jeśli nie zawarto żadnego wyjaśnienia kontekstu w jakim ten dokument został zawarty, to jest jednak standardem aby zawierać takie porozumienia celem uniknięcia wątpliwości i wzajemnych zarzutów odnośnie sposobu dochodzenia roszczeń z danego weksla.
Przepisy prawa wekslowego nie precyzują formy w jakiej ma być zawarte porozumienie wekslowe. Oznacza to, że może zostać zawarte w inny dorozumiany sposób. Ciężar dowodu, że treść weksla jest niezgodna z rzeczywistym porozumieniem stron spoczywa na dłużniku [tak: Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku – I Wydział Cywilny z 2019-10-23 I AGa 58/19].
Jakie są skutki wypełnienia weksla niezgodnie z deklaracją?
Nawet jeśli weksel został wypełniony niezgodnie z porozumieniem, to dłużnik wekslowy musi to wykazać czyli podjąć obronę merytoryczną składając odpowiednie środki prawne w toku postępowania sądowego. Sprawy wekslowe są pod tym względem bardzo zdradliwe i opieszałość w ochronie swoich interesów może skutkować przegraną sprawą, której skutki będą bardzo trudne do odwrócenia.
Jak wskazywał Sąd Apelacyjny w Katowicach, różnica między dokonanym uzupełnieniem treści weksla a uzgodnieniem wekslowym nie ma wpływu na istotę ani treść zobowiązania wekslowego. Stanowi jedynie podstawę dla ewentualnego zarzutu dłużnika. Skuteczny zarzut niezgodności nie skutkuje nieważnością weksla, ani nie znosi w pełni zobowiązania wekslowego wystawcy. Ogranicza lub modyfikuje jedynie zakres jego odpowiedzialności.
Dłużnik odpowiada wówczas tylko w granicach wyrażonej przez niego woli. Uzupełnienie weksla in blanco poprzez wpisanie kwoty większej niż przysługująca wierzycielowi nie powoduje nieważności weksla, lecz może skutkować zasądzeniem na rzecz wierzyciela kwoty zgodnej z porozumieniem (wyrok z 22 lutego 2017 r., sygn. akt V ACa 916/16).
Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie – I Wydział Cywilny z dnia 3 marca 2017 r., sygn. akt I ACa 92/13], w razie wypełnienia weksla in blanco tylko częściowo niezgodnie z uzgodnieniem stron na niekorzyść osoby na nim podpisanej, może ona stać się zobowiązana z weksla w granicach, w jakich jego tekst odpowiada porozumieniu.
Jak podpisać weksel?
Podpis wystawcy weksla musi wskazywać co najmniej jego nazwisko. Nie musi on być czytelny. Podpis nieczytelny powinien jednak zostać złożony w formie zwykle używanej przez wystawcę.
Lepiej aby podpis był czytelny, w przeciwnym razie sąd może nie wydać na jego podstawie nakazu zapłaty. Jeśli co gorsza weksel nie zawiera pełnego podpisu nieczytelnego wystawcy ale parafę, to w zasadzie zostanie uznany za nieważny.
Ponieważ trudno nam ocenić co jest podpisem nieczytelnym „złożonym w formie zwykle używanej przez wystawcę” a co jest „parafą”, to stanowczo rekomendujemy, aby wymagać od wystawcy podpisu czytelnego.
Jak podsumował temat Sąd Apelacyjny w Gdańsku, na wekslu nie musi być zamieszczone pełne brzmienie nazwiska, dopuszcza się jego skrót, który nie musi być też w całości czytelny. Niemniej jednak, chociaż podpis może być nieczytelny, powinien zostać złożony w zwykłej formie używanej przez wystawcę. Musi składać się z liter, które są możliwe do rozpoznania, umożliwiają identyfikację podpisującego, oraz porównanie i stwierdzenie, poprzez powtarzalność, że ma postać zwykle używaną (wyrok z 29 listopada 2018 r., sygn. akt I ACa 328/18).
Czy na dokumencie weksla można użyć nazwy skróconej?
W przypadku osób prawnych dozwolone jest skracanie nazwy, firmy. W obrocie prawnym osoba taka powinna być bowiem dostatecznie zindywidualizowana, a posługiwanie się przez nią upowszechnionymi nazwami jest dopuszczalne.
Czy można podpisać weksel przez pełnomocnika?
Tak. Jednak składając podpis przez pełnomocnika należy ujawnić stosunek pełnomocnictwa lub osobę reprezentującą podmiot ze wskazaniem, jaką pełni funkcję w stosunku do wystawcy weksla.
Oprocentowanie sumy wekslowej
W przypadku weksla płatnego za okazaniem (także płatnego w pewnym okresie po okazaniu), wystawca może zastrzec oprocentowanie sumy wekslowej. W każdym innym rodzaju weksla zastrzeżenie takie uważa się za nienapisane (nienapisane, czyli uważane za niewywierające skutków prawnych – tzw. klauzule obojętne wekslowo). Stopa odsetek powinna być oznaczona w wekslu – w przeciwnym razie zastrzeżenie oprocentowania uważa się za nienapisane. W przypadku braku dokonania odmiennych uzgodnień, odsetki biegną od daty wystawienia weksla.
Podpisanie weksla w cudzym imieniu
Jeśli na wekslu w cudzym imieniu (także w imieniu osoby prawnej) złożyła podpis osoba niemająca do tego umocowania, lub która przekroczyła jego granice (rzekomy przedstawiciel), to osoba taka sama staje się odpowiedzialną z weksla, stosowanie do treści złożonego oświadczenia woli, chyba że druga strona wiedziała o braku umocowania.
Co jeśli weksel zostanie przekreślony?
W przypadku przekreślenia treści weksla nie dochodzi do pozbawienia go mocy prawnej, jeśli treść weksla mimo przekreślenia jest nadal czytelna, możliwa do ustalenia. Przekreślenie weksla stanowi wówczas jedynie próbę jego zniszczenia. Weksel jest ważny, a wierzyciel z weksla może realizować wynikającego z niego uprawnienia.
Jak wystawić weksel?
Aby uniknąć nieporozumień i komplikacji prawnych, wystawiając weksel należy przestrzegać określonych tym prawem wymogów i formy. Choć weksle mogą przyjmować różne formy, to zalecaną i jednocześnie najczęściej spotykaną jest forma pisemna.
Treść weksla powinna być jasna i zrozumiała, i przede wszystkim określać osobę, która będzie zobowiązana do zapłaty weksla oraz osobę, na rzecz której weksel jest wystawiany, a także zawierać klauzule wekslowe, precyzujące zobowiązanie do zapłaty określonej kwoty w określonym terminie.
Zaleca się też wskazanie dokładnego terminu, w jakim dłużnik zobowiązany jest dokonać płatności wynikającej z weksla. Termin powinien być wyrażony w dniach, miesiącach i roku. jeśli chodzi o kwotę najlepiej ujawnić ją zarówno w liczbach, jak i słownie, aby uniknąć nieporozumień. Kolejny element weksla to dane osób zobowiązanych i uprawnionych z weksla: imiona i nazwiska (lub nazwa firmy) oraz adresy. O czym wspominano wyżej, osoba wystawiająca weksel powinna go podpisać.
Podpis ten powinien być zgodny z formą używaną przez wystawcę. Warto zachować kopię wystawionego weksla oraz wszelkie dokumenty potwierdzające zgodność weksla z porozumieniem stron, które weksel zabezpiecza. Wszystko to może okazać się później bardzo istotne na potrzeby obrony przed ewentualnymi nienależnymi roszczeniami, jak i dla skuteczności weksla w przypadku konieczności egzekwowania płatności.